Kolejny obowiązek nałożony na przedsiębiorców
Od 1 stycznia 2021 r., na podstawie jednej z tzw. tarcz antykryzysowych, nałożony został obowiązek informowana Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o zawieraniu umów o dzieło.
Zgodnie z dodanym art. 36 ust. 17 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, płatnik składek lub osoba fizyczna zlecająca dzieło informuje ZUS o zawarciu każdej umowy o dzieło, jeżeli umowa taka zawarta zostanie z osobą, z którą nie pozostaje w stosunku pracy lub jeżeli w ramach takiej umowy nie wykonuje pracy na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy.
Które umowy o dzieło powinny zostać zgłoszone do ZUS?
Do ZUS powinny zostać zgłoszone wszystkie umowy o dzieło zawarte przez następujące podmioty zlecające wykonanie dzieła:
- płatników składek, tj. podmioty, które zgłaszają do ubezpieczeń społecznych co najmniej jednego ubezpieczonego (np. pracownika);
- osoby fizyczne, niezależnie czy są płatnikami składek.
Jeżeli przedsiębiorca, inny niż osoba fizyczna, nie jest płatnikiem składek, gdyż np. nie zatrudnia żadnego pracownika, nie ma obowiązku informować ZUS o zawartych umowach o dzieło.
Analizowany obowiązek nie dotyczy umów o dzieło, które:
- zostaną zawarte z własnym pracownikiem;
- będą wykonywane na rzecz własnego pracodawcy, ale są zawarte z innym podmiotem.
Przepis nie wyłącza obowiązku zgłaszania umów o dzieło w sytuacji, gdy wykonanie dzieła zleca jeden z powyżej wskazanych podmiotów, a przyjmującym zlecenie wykonania dzieła jest przedsiębiorca. Eksperci wskazywali, że treść przepisu jest niezgodna z celem ustawodawcy, którego zamiarem nie było nałożenie obowiązku zgłaszania umów o dzieło zawieranych w relacji B2B.
ZUS w swoich wyjaśnieniach wskazał jednak, że w przypadku, gdy dzieło zlecane jest do wykonania osobom prowadzącym działalność gospodarczą, a czynności te wchodzą w zakres prowadzonej działalności, to nie istnieje obowiązek zgłaszania takiej umowy (www.zus.pl/baza-wiedzy/katalog-uslug/karty-uslug-inne). Nie znajduje to jednak uzasadnienia w treści przepisu.
Należy zauważyć, że przepis przewiduje, że umowa o dzieło zawarta przez osobę fizyczną, a więc także nieprowadzącą działalności gospodarczej, musi zostać zgłoszona do ZUS. W związku z tym w sytuacji, gdy osoba fizyczna zleca wykonanie dzieła osobie niebędącej przedsiębiorcą jest zobligowana do zgłoszenia takiej umowy do ZUS. Przykładowo, zgłoszeniu może podlegać umowa na mocy której osoba fizyczna zleca innej osobie fizycznej, która nie jest przedsiębiorcą namalowanie obrazu, wyremontowanie pokoju czy uszycie sukienki.
Kiedy i w jaki sposób poinformować ZUS o zawarciu umowy o dzieło?
ZUS powinien zostać powiadomiony o zawarciu umowy o dzieło w terminie 7 dni od dnia jej zawarcia.
Służy do tego nowy formularz RUD (Zgłoszenie umowy o dzieło). Formularz RUD może zostać złożony elektronicznie przez Platformę Usług Elektronicznych (PUE) ZUS.
Niepoinformowanie ZUS o zawarciu umowy o dzieło może skutkować nałożeniem kary grzywny w wysokości do 5000 zł.
Pierwszy krok w oskładkowaniu umów o dzieło?
Do tej pory ZUS nie był informowany o zawarciu umowy o dzieło. Wprowadzenie analizowanego obowiązku spowoduje, że ZUS będzie posiadał informacje o zawieranych umowach o dzieło. Informacje te ZUS będzie mógł wykorzystać do typowania przedsiębiorców do kontroli – zwłaszcza tych u których ilość zawieranych umów o dzieło jest znaczna. W wyniku takiej kontroli ZUS będzie mógł stwierdzić, że zawarta umowa nie jest dziełem a umową o świadczenie usług (zlecenia), od której powinny zostać odprowadzone składki na ubezpieczenia społeczne. Obecnie problem kwalifikacji danej umowy, jako umowy o dzieło lub zlecenia, jest jednym z częściej występujących w sporach sądowych z ZUS.
Od umów o dzieło nie są odprowadzane składki na ubezpieczenia społeczne i nowelizacja na szczęście tego nie zmienia. Czy obowiązek rejestrowania umów o dzieło jest jednak pierwszym krokiem w oskładkowaniu tych umów? Czas pokaże, ale moim zdaniem jest to bardzo prawdopodobne. Zwłaszcza, gdy weźmiemy pod uwagę trudną sytuację finansów publicznych, spotęgowana pandemią koronawirusa.
Podstawa prawna: art. 36 ust. 17 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych
Radca prawny Krystian Antosz